Formuła 1 Formuła 1 to cykl najbardziej prestiżowych wyścigów samochodowych na świecie, znanych również jako wyścigi Grand Prix, a jednocześnie klasa biorących w nich udział jednomiejscowych samochodów wyścigowych o otwartym nadwoziu. Sport zapoczątkowany został w Europie, ale obecnie jest sportem międzynarodowym, wyścigi są lub były organizowane w Europie, Amerykach, Afryce, Azji i Australii. W trakcie sezonu odbywają się wyścigi (w sezonie 2006 odbyło się 18 eliminacji), znane jako grand prix, na wydzielonych torach ulicznych lub na specjalnie stworzonych do tego celu torach nie-ulicznych. Historia Seria wyścigów od których wywodzi się obecne F1 została zapoczątkowana w przedwojennej Europie w latach 20 i 30 XX wieku. Formalną klasyfikację kierowców zaczęto stosować od roku 1950, a klasyfikację konstruktorów od roku 1958. Organizowane były także nie-mistrzowskie wyścigi Formuły 1, ale zaprzestano ich organizowania we wczesnych latach 80 XX wieku. Regulamin F1 ulegał zmianom, wraz z rozwojem technologii produkcji samochodów. Pod koniec lat 50 zaczęto konstruować samochody z umieszczoną z tyłu jednostką napędową, w latach 60 zaczęto stosować skrzydła, a pod koniec lat 70 Lotus wykorzystał efekt "ground effect". W latach 80 zapoczątkowana została era silników z turbodoładowaniem, które osiągały moc ponad 1000 koni mechanicznych (750 kW). Były to pojazdy o największej mocy jakie kiedykolwiek uczestniczyły w tych wyścigach. W latach 80 zaczęto stosować wiele usprawnień, które konstruowane były z myślą aby zapewnić kierowcom łatwiejsze prowadzenie pojazdów. Te usprawnienia to m.in.: aktywne zawieszenie, automatyczne skrzynie biegów, sterowanie wszystkimi czterema kołami i system kontroli trakcji. Niektóre z tych usprawnień były zaczerpnięte ze zwykłych samochodów ulicznych, ale inne, np. aktywne zawieszenie czy hamulce tarczowe, były specjalnie zaprojektowane dla Formuły 1 a potem znalazły zastosowanie w samochodach ulicznych. Od roku 1984, wyścigi Formuły 1 są zdominowane przez trzy stajnie: McLaren, Ferrari i Williams. Tylko w czterech sezonach od tego czasu mistrzostwa nie zdobywał kierowca z któregoś z tych zespołów (Michael Schumacher w sezonach 1994 i 1995 zdobył tytuły dla stajni Benetton, a w sezonach 2005 i 2006 Fernando Alonso dla stajni Renault). W ostatnich latach znaczącą przewagę uzyskało jednak Ferrari wraz Michaelem Schumacherem, którzy od 1999 nieprzerwanie zdobywali tytuły mistrza konstruktorów, a od sezonu 2000 tytuły mistrza kierowców. Koniec ich dominacji przyniósł sezon 2005, gdy najmłodszym Mistrzem Świata w historii Formuły 1 został Alonso, który ponownie powtórzył swój sukces w następnym sezonie w 2006 roku.
Polacy w Formule 1 Zakłady PZL Świdnik były pierwszą polską firmą, której logo znalazło się na bolidach startujących w wyścigach Formuły 1. Reklama ta pojawiła się na bolidach stajni Shannon Racing Team - Forti Corse. Samochody z logiem PZL oraz napisami "Sokół Helicopters" i "PZL Sokół" na tylnym skrzydle w połowie 1996 r. pojawiły się podczas wyścigu F1 o Grand Prix Kanady. Samochody Nowoczesne samochody Formuły 1 to jednomiejscowe pojazdy o otwartym nadwoziu, kołach wystających poza ich obrys i spojlerach zamontowanych z przodu i z tyłu. Konstrukcja bolidu musi być zgodna z precyzyjnymi przepisami wydawanymi przez FIA. Nie jest to jednak główną przyczyną braku widocznych głębokich różnic w wyglądzie współczesnych bolidów. Dobre rozwiązania szybko się rozpowszechniają wśród zespołów, w efekcie czego, bolidy upodabniają się do siebie. Działa to na zasadzie podobnej do doboru naturalnego. Cały sztab ludzi jest za wypatrzenie nowych pomysłów konkurencji. Mimo, że przepisy Formuły 1 uniemożliwiają sprzedaż konstrukcji danego zespołu (konstruktora) innej stajni, zdarza się, że powiązane ze sobą zespoły mają podobne bolidy. Silnik umieszczany jest tuż za fotelem kierowcy i stanowi integralną część podwozia, co oznacza, że z przodu jest do niego podłączony kokpit, a z tyłu skrzynia biegów wraz z tylnym zawieszeniem. Są to jednostki V8 o pojemności 2400 ccm. Ich moc wynosi ponad 800 KM (stare jednostki V10 miały moc bliską 1000 KM), a ich obroty dochodzą do 19 000 na minutę. Wysilony silnik produkuje ok. 1 750 kW ciepła, które musi być odprowadzone, zazwyczaj do atmosfery, poprzez chłodnice, które umieszczone są po bokach samochodu. Samochody Formuły 1 używają półautomatycznych, sekwencyjnych skrzyń biegów z maksymalnie siedmioma biegami do przodu i jednym do tyłu (obowiązkowym). Kierowca daje sygnał zmiany biegów używając łopatek umieszczonych za kierownicą. W zależności z której strony łopatka zostanie pociągnięta, bieg zostaje zwiększony lub zredukowany. Dzięki takiemu rozwiązaniu kierowca ma możliwość zmiany biegów bez odrywania rąk od kierownicy. Dzięki coraz bardziej rozwiniętej technologii, bolidy Formuły 1 osiągają oszałamiające szybkości i przyspieszenie. Większość współczesnych bolidów ma następujące osiągi: - 0-96 km/h (0-60 mil/h) w 2,3 sekundy
- 0-160 km/h (0-100 mil/h) w 3,6 sekundy
- 0-160-0 km/h w 6,6 sekundy
- 290-0 km/h w 3,5 sekundy (hamowanie)
Mimo wprowadzenia ciągłych zmian w przepisach, konstruktorzy poprawiają osiągi swoich samochodów, zwiększając moc silników i efektywność aerodynamiki. Nowe przepisy na sezon 2005 zredukowały siłę docisku o ok. 28%, z czego prawie całą odzyskano poprzez poprawę innych elementów. Konstruktorzy i kierowcy W sezonie 1950, który był pierwszym oficjalnym, do rywalizacji stanęło osiemnaście zespołów, jednak ze względy na rosnące koszty wiele z nich wycofało się bardzo szybko. W sezonie 2007 rywalizuje jedenaście zespołów, każdy reprezentowany przez dwóch kierowców. Ferrari to jedyny zespół, który jest aktywny od początku istnienia mistrzostw. Jest to zespół fabryczny - podobnie jak BMW Sauber, Honda, Renault, Spyker i Toyota. Red Bull Racing i Scuderia Toro Rosso są własnością austriackiego producenta napojów - firmy Red Bull. McLaren jest spółką, w której 40% posiada DaimlerChrysler. Jedynymi tak zwanymi prywatnymi zespołami w stawce pozostały: Williams i Super Aguri, japoński zespół jest jednak silnie powiązany z Hondą. |